Monasterio de Santa María de Oia

O Mosteiro de Santa María de Oia, monumento BIC desde 1931, comezou a construírse a mediados do século XII, vinculado ós privilexios outorgados polo rei Alfonso VII. Comunidade rexida pola regra de san Benito, no ano 1185 pasou a formar parte da Orde do Císter. Pódense observar elementos arquitectónicos románicos, góticos e barrocos, froito das reformas sufridas desde a súa construción ata o século XX. Cabe destacar a construción da sancristía, o coro alto, o claustro procesional e o piso baixo dos cuartos monacales durante o século XVI. No século XVII créase a cociña vella, a despensa, os novos dormitorios, amplíase a biblioteca e a adega, e tamén as obras para a defensa da costa e fortificación do mosteiro coa muralla de clausura e a da praia, e créase a praza de armas coas súas merlones e troneras. Durante o s. XVIII refórmase a fachada da igrexa, e créase a torre e dúas novas naves. No s. XIX, como consecuencia da Desamortización de Mendizábal o conxunto monacal pasa a ser propiedade privada e a igrexa propiedade da parrroquia. No s. XX engádense diferentes dependencias como a enfermería ou a capela. O coñecido Camiño Portugués a Santiago, parte do tronco occidental Lisboa-Coimbra-Oporto e dispérsase en tres camiños: o do interior, tamén chamado Central; o do Norte que debe o seu nome á súa proximidade do Santuario portugués Nossa Señora do Norte e o da Costa tamén chamado Camiño Monacal. Por este último, os peregrinos cruzaban a fronteira do Miño e subían dende a Guarda ata Redondela, onde se unen as tres rutas portuguesas facéndose unha ata o seu destino. O Camiño Portugués pola Costa existe polo menos dende 1450, e un dos refuxios máis importantes era o Mosteiro de Santa María de Oia. Coñécense referencias de que o Mosteiro contaba ademáis cun importante hospital, algo básico para os peregrinos, xa que naqueles tempos non eran poucos os perigos dos camiños. Así pois o Mosteiro configurábase coma un importante balón de osíxeno onde recabar forzas para o tramo galego recén comezado