Festa da Coca
Redondela celebra a súa vitoria sobre o dragón
Os mozos mariñeiros de Redondela someteron o monstro e celébrano cada ano cunha vistosa danza das espadas. Xunto a eles bailan as penlas, nenas vestidas de branco con pequenas ás que representan ás virxes. Aos ombreiros das burras van mulleres que simbolizan ás nais. A procesión da virxe da Gabacha, as alfombras e a escenificación da morte da coca atraen a miles de persoas a Redondela para asistir e participar nunha festa que se prolonga desde a noite anterior ao xoves de Corpus Christi ata o domingo.
Segundo a lenda, o dragón, que no medievo simbolizaba o mal, moraba preto de Redondela, concretamente nos mares que rodean a illa de San Simón. De cando en vez achegábase á localidade esnaquizando todo ao seu paso e levándose ás mozas. Na festa, a besta desfila pola localidade o xoves de Corpus Christi fuxindo da virxe da Gabacha que marcha en procesión baixo unha choiva de pétalos polas rúas cubertas de alfombras florais.
A virxe, cuxa imaxe trasládase ao comezo da festa desde a igrexa de Vilavella ata a de Santiago, escoltada polos danzantes, converteuse na gran protectora das veciñas e veciños ante os ataques do dragón. Durante os festexos, á morte da coca séguelle o momento da danza das espadas, na que participa unha vintena de homes —o mestre, catro abaelas ou rabelos, catro guías ou primeiros, e unha ducia de danzantes ou espadas—, acompañados polas penlas. O conxunto coreográfico baila ao son da gaita e o tamboril na praza da Casa da Torre. Xigantes e cabezudos participan tamén nos desfiles.
Os inicios da festa remóntanse a 1482, cando se declarou día santo o xoves de Corpus Christi en todo o bispado de Tui. O Concello de Redondela e os gremios aportaban imaxes para a procesión, pero tamén danzas e outras representacións. A que perduraría no tempo sería a loita de san Xurxo co dragón, a coca. En Monçao, ao outro lado do río Miño, tamén se celebra, coa particularidade de que na localidade portuguesa mantense a figura de san Xurxo, que se enfronta e vence ao monstro. As primeiras noticias sobre a danza das espadas de Redondela datan do século xvi.
A imaxe da virxe regresa en procesión a Vilavella o venres tras os actos do día grande. O sábado lévase a cabo nesta igrexa a ofrenda de flores e o domingo sae a procesión do Corpus Christi polo barrio, onde volve celebrarse a danza das espadas e das penlas.
Existen varias teorías sobre a procedencia do nome da coca. Algúns historiadores sitúana no termo latino cocatrix, que significa «crocodilo», segundo documentos do século xv, aínda que noutros anteriores denomínaselle coqueriz. Tamén existe a opinión de que a coca ten a súa orixe no coco ou monstro infantil, e outros estudosos relacionan a besta co xigante tricéfalo Caco, fillo de Vulcano.
Só a cabeza da recreación da coca que desfila polas rúas de Redondela consérvase tal e como aparecía nas fotografías dos anos vinte. A figura da criatura foi sometida a varias restauracións e melloras ao longo da súa existencia. Respecto ás alfombras, desde o século xvi tense constancia da imposición da autoridade de alfombrar as rúas ao paso da procesión, aínda que das florais, tan propias do Corpus Christi actual, só hai noticia a partir de 1950. Nun principio estaban compostas por espadanas e flores esparexidas polas rúas, pero teñen deseño artístico desde 1965.
Dise que hai tres xoves ao ano que relocen máis que o sol: o Xoves Santo, o Corpus Christi e o Día da Ascensión. En Redondela, o segundo non se entende sen a Festa da Coca.