Ao caer, as alfombras de pétalos que debuxan as camelias seducen, nas Rías Baixas, obxectivos de todo o mundo. A batalla de cor que se produce nos xardíns tamén convence. Mesmo xogar a comparar os tamaños da flor, as cores e os olores dalgunhas variedades convértese nunha experiencia de inverno perfecta para vivir a maxia da flor que chegou de Oriente. Con todo, estas posibilidades parecen non bastarlle á camelia. Vaise polas ramas e chega á cociña.

A culinaria pode ser unha das súas facetas máis descoñecidas. Certo é que, ante os fogóns, non sería o ingrediente no que se pensase máis facilmente. Polo menos, non podería catalogarse como un compoñente tradicional da cociña galega. E non, non viría á mente de inmediato. Pero a camelia, en aceite, consumíase xa hai séculos na Dinastía Sui de China. De feito, a produción deste caldo é o segundo uso máis importante desta flor no país asiático, tal e como explican os expertos Mansilla e Salinero.

Pola súa composición este aceite é moi similar ao de oliva en canto a ácidos graxos. Ambos os aceites presentan unha serie de similitudes, coma o seu baixo contido en graxas saturadas ou a súa composición en graxas monoinsaturadas. Razóns polas que as enfermidades coronarias atopan nel un aliado.

Se implicamos gusto e olor, o aceite de camelia ten un lixeiro sabor e aroma a té cun suave toque de fondo a noz. De cor amarela, cun matiz verde claro, pode representar unha alternativa ao aceite de oliva para aliños, guisos, adobos e frituras. A súa composición química fai que teña un elevado punto de fume; destaca como o aceite comestible que máis alto presenta este índice. Explican os especialistas que este punto fai referencia á temperatura á que o aceite empeza a emitir fumes e a partir da cal perde as súas propiedades debido á degradación dos ácidos graxos.

Pero volvamos onde estabamos: nos fogóns e no cultivo do aceite de camelia. Na súa plantación e estudo traballa a Estación Fitopatolóxica Areeiro, na que se impulsou unha pequena plantación de camelias para a produción de sementes. Non obstante, a maioría das que forman parte do proceso de estudo levado a cabo neste centro proceden doutros xardíns nos que se recollen os froitos entre os meses de setembro e outubro. Así mesmo, son moitos os particulares que entregan as súas sementes para a produción do aceite; reciben a cambio o 80 % do obtido. O resto destínase á análise dos principais parámetros de calidade, tal e como se explica desde Areeiro.

A demanda de aceite, cada vez maior, guía estes pasos. Tanto para cociñar en si mesmo coma na súa función de condimento, os beneficios do aceite da camelia para a saúde son numerosos e vincúlanse, de modo especial, ao control dos niveis de colesterol. Pero, ademais de atopala en aceite, na actualidade a camelia alíase con outros ingredientes. Uvas, arroces, polbos, carnes ou peixes non lle fan miramentos. Acóllena e aprovéitanse para dar forma a sabores sempre sorprendentes. Sucumben á camelia, sexa en pétalos, reducións de aceites, infusións ou ensaladas, entre outras moitas preparacións. Desde pequenos establecementos a recoñecidos xefes de cociña visten as súas creacións desta flor e os seus produtos derivados. Porque o té é o seu uso máis frecuente.

Este obtense a partir de follas e brotes tenros da especie Camellia sinensis, nunca doutra especie. As diferentes maneiras de secar, enrolar, fermentar e tostar as follas producen os tipos de té, que, basicamente, son branco, verde, semifermentado, vermello e negro. Aos que, ademais, se poden engadir diferentes plantas para aromatizalos. Pola súa banda, as sementes de C. sinensis tamén conteñen aceite pero en cantidades inferiores ao 10 %, que, tras a súa extracción, se utiliza tamén en alimentación.